ورم مقعد و رکتوم می‌تواند ناشی از بیماری مقعدی هموروئید، پروستاتیت یا سایر شرایطی باشد که دستگاه گوارش را تحریک می‌کند، مانند بیماری‌های التهابی روده IBS و IBD. گاهی علت این تورم جدی نیست و پس از چند روز خود به خود برطرف می‌شود.
اما در صورتی که دچار تورم مقعد طولانی مدت همراه با علائمی مثل خونریزی، عفونت، خارش و سوزش مقعدی شده‌اید باید حتما برای تشخیص علت و درمان به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به بررسی علائم و دلایل این عارضه و روش‌های تشخیص و درمان آن خواهیم پرداخت:
علت التهاب و ورم مقعد چیست؟
برخی از دلایل شایع ایجاد ورم و التهاب مقعد (رکتوم) به شرح زیر است:
شقاق یا فیشر مقعد
اگر هنگام اجابت مزاج احساس درد و سوزش داشتید و خون در مدفوع مشاهده کردید، احتمالا دچار شقاق مقعدی شده‌اید. این عارضه ایجاد نوعی ترک یا زخم در دیواره مقعد است و اغلب به دلیل فشار بیش از حد در ناحیه رکتوم و مقعد ایجاد می‌شود. یکی از دلایل اصلی فیشر، عبور مدفوع سفت و یبوست است.
بیماری شقاق معمولا با علائم دردناکی همراه است که التهاب و ورم مقعدی و همچنین اسپاسم عضلات اسفنکتر از نشانه‌های شایع این بیماری است.
درمان شقاق خفیف با مصرف دارو و پماد، داشتن رژیم غذایی پرفیبر برای پیشگیری از یبوست و تغییر عادات اجابت مزاج
بواسیر یا هموروئید خارجی و داخلی
بواسیر یا هموروئید به زبان ساده، وریدهای متورم و بزرگ شده در قسمت تحتانی رکتوم هستند که اغلب در اثر زور زدن در حین حرکات روده ایجاد می‌شوند. خونریزی مقعدی، ورم مقعد، تحریک، خارش و درد برخی از شایع ترین شکایات مربوط به هموروئید هستند.
احساس درد و تورم مقعد معمولا در هموروئید خارجی بیشتر است. اگر علائم بیماری برایتان آزاردهنده شده، روش‌های گوناگونی برای درمان هموروئید وجود دارد و بعد از مراجعه به دکتر متخصص، بهترین روش بر اساس وضعیت بیماری برای شما تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: هماتوم مقعد و هماتوم پری آنال چیست؟
بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده یا IBD برای توصیف اختلالاتی است که باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش (GI) شما می‌شود. این عارضه که شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است، یک بیماری عود کننده است که با التهاب مزمن در مکان‌های مختلف دستگاه گوارش مشخص می‌شود که منجر به اسهال و درد شکمی می‌شود.
التهاب، ناشی از یک پاسخ ایمنی سلولی در مخاط دستگاه گوارش است. علت دقیق بیماری التهابی روده ناشناخته است، اما شواهد نشان می‌دهد که فلور طبیعی روده به طور نامناسب باعث واکنش ایمنی در بیماران با استعداد ژنتیکی چند عاملی می‌شود.
آبسه مقعدی
آبسه مقعد یا پری آنال یک عفونت سطحی است که به صورت یک توده قرمز حساس در زیر پوست نزدیک مقعد ظاهر می‌شود. عفونت زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری در غدد کریپت که کانال مقعد را پوشانده‌اند به دام می‌افتد. باکتری و مایع (چرک) جمع شده و تبدیل به یک توده قرمز و دردناک می‌شود (مانند جوش).
این نوع آبسه حتی در نوزادان زیر یک سال هم اتفاق می‌افتد. معمولا برای درمان آبسه باید به پزشک مراجعه کنید تا عفونت را به طور کامل تخلیه کند. اگر آبسه به موقع درمان نشود عفونت پیشرفت کرده و می‌تواند به فیستول تبدیل شود.
https://surgery.ucsf.edu
کلامیدیا یا سیفلیس
عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و سیفلیس ممکن است از طریق مقاربت مقعدی پخش شوند و منجر به عفونت‌های باکتریایی شوند که می‌توانند باعث تورم مقعد و ایجاد درد در هنگام مدفوع شوند. عفونت‌های مقاربتی (STIs) از طریق تماس جنسی محافظت نشده با فردی که قبلاً آلوده شده است گسترش می‌یابد. سایر علائم کلامیدیا یا سیفلیس عبارتند از:
- درد در ناحیه باسن
- تورم و التهاب مقعد
- سوزش هنگام ادرار کردن
- ترشح از اندام تناسلی
- درد هنگام رابطه جنسی
فیستول مقعد
کانال مقعدی قسمت انتهایی دستگاه روده و شامل رکتوم و مقعد است. گاهی اوقات یک مسیر غیر طبیعی از کانال مقعد به پوست نزدیک مقعد تشکیل می‌شود که به آن فیستول مقعدی می‌گویند. فیستول مقعدی همچنین می‌تواند از کانال مقعد به سایر اندام‌ها مانند واژن یا مجاری ادراری ایجاد شود.
فیستول مقعدی اغلب به دلیل عفونت درمان نشده آبسه مقعدی ایجاد می‌شود. این عارضه همچنین ممکن است با شرایط خاصی مانند بیماری کرون یا پس از پرتودرمانی سرطان رخ دهد. آسیب به کانال مقعد و جراحی نیز می‌تواند باعث فیستول مقعدی شود.
از نشانه‌های شایع فیستول مقعد می‌توان به درد و تورم مقعد، تب و لرز، قرمزی یا خارش و تخلیه چرک در نزدیکی دهانه مقعد شاره کرد.
نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید، این است که درمان فیستول با لیزر و جراحی امکان‌پذیر است و اگر این عارضه به موقع برطرف نشود، تعداد مسیرهای فیستول بیشتر شده و درمان سخت می‌شود.
تشخیص علت ایجاد ورم مقعد
معمولا پزشک برای بررسی و تشخیص علت ورم مقعدی معاینه فیزیکی انجام می‌دهد، اما بیماری‌هایی مثل فیستول یا کرون و غیره با معاینه بصری قابل تشخیص نیستند. در صورتی که پزشک در معاینه بالینی قادر به تشخیص علت دقیق التهاب مقعد نباشد، ممکن است از روش‌های تشخیصی زیر استفاده کند:
- آنوسکوپی: برای انجام آنوسکوپی، پزشک دستگاهی به نام آنوسکوپ را وارد مقعد می‌کند. این اسکوپ معمولا از پلاستیک (یکبار مصرف) یا فولاد ضد زنگ (قابل استریل) ساخته شده است. آنوسکوپ به پزشک اجازه می دهد تا نگاه دقیقی به بافت ناحیه رکتال داشته باشد.
- سیگموئیدوسکوپی: سیگموئیدوسکوپ ابزاری نازک و لوله مانند با نور و عدسی برای مشاهده کولون تحتانی است. همچنین ممکن است ابزاری برای برداشتن بافت داشته باشد تا از نظر علائم بیماری زیر میکروسکوپ بررسی شود.
- کولونوسکوپی: روشی است که در آن پزشک از یک کولونوسکوپ یا اسکوپ برای بررسی داخل راست روده و روده بزرگ استفاده می کند. کولونوسکوپی می تواند بافت تحریک شده و متورم، زخم، پولیپ و سرطان پیوند خارجی NIH را نشان دهد.
درمان ورم و التهاب مقعدی
درمان التهاب مقعد با توجه به عامل ایجاد آن متفاوت است و باید بعد از تشخیص دقیق علت این عارضه بهترین درمان تجویز شود. بطور کلی درمان‌ها می‌تواند به شرح زیر باشد:
- تغییرات رژیم غذایی، از جمله حذف غذاهایی که دستگاه گوارش را تحریک می‌کنند
- کاهش استرس
- با پیچیدن یخ در حوله، ناحیه را یخ کنید
- کرم‌هایی با ترکیبات بی حس کننده
- کرم هیدروکورتیزون برای مبارزه با تورم
- دو تا سه بار در روز به مدت ۲۰ دقیقه حمام سیتز بگیرید
- از کمپرس یخ بر روی ناحیه استفاده کنید
- افزودن ۲۵ تا ۳۵ گرم فیبر به رژیم غذایی خود در روز، از جمله میوه ها و سبزیجات تازه، غلات کامل و لوبیا
- رژیم غذایی با فیبر بالا
- نرم کننده‌های مدفوع OTC
اگر ورم مقعد با رعایت موارد بالا برطرف نشود، احتمالا نیاز به مراقبت و روش‌های پزشکی برای درمان این عارضه است. در چنین مواردی روش درمان با توجه با عامل ایجاد التهاب مقعد متفاوت است و ممکن است نیاز به دارو یا حتی جراحی و لیزر داشته باشید.
در بخش دلایل ورم مقعدی، درمورد روش‌های درمان هر یک از بیماری‌هایی که عامل تورم مقعدی شناخته می‌شوند توضیح داده‌ایم.
