علت اسهال چیست؟ درمان فوری اسهال کودکان و بزرگسالان(در خانه)

دفع مدفوع آبکی یا اسهال، بیشتر افراد را هر از چند گاهی تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولا جای نگرانی نیست. با این حال تا زمانی که از بین نرود، می‌تواند ناراحت کننده و ناخوشایند باشد. این عارضه بطور معمول از چند روز تا یک هفته طول می‌کشد. در ادامه با عوامل و راه‌های درمان اسهال آشنا خواهید شد.

اسهال چیست؟

اسهال وضعیتی است که طی آن فرد بیمار دفع مدفوع شل یا مکررتر از حالت عادی را حداقل سه مرتبه یا بیشتر در طی روز تجربه می‌کند. این عارضه می‌تواند همه افراد را درگیر نماید و یکی از بیماری‌های گوارشی شایع است.

انواع اسهال

اسهال حاد یک تا دو روز طول می‌کشد و یک مشکل شایع است. این عارضه در بیشتر موارد نیازی به درمان ندارد و خود به خود برطرف می‌شود.

اسهال مداوم وضعیتی است که بیشتر از دو هفته و تا چهار هفته طول بکشد و نیاز به مراجعه به پزشک و استفاده از دارو برای دارد.

اسهال مزمن وضعیتی است که حداقل چهار هفته طول می‌کشد. این عارضه می‌تواند نشانه یک بیماری گوارشی مزمن باشد. علائم اسهال مزمن ممکن است مداوم باشند، یا ممکن است بیایند و بروند.

این وضعیت به سرعت مایعات بدن را کاهش داده و باعث دهیدراته شدن بدن می گردد در موارد شدیدتر ممکن است منجر به کاهش ادرار، رنگ‌ پریدگی، ضربان سریع قلب و غیره شود. علائم کم آبی بدن به شرح زیر است:

• خستگی
• غشاهای مخاطی خشک
• افزایش ضربان قلب
• سردرد
• سبکی سر
• افزایش تشنگی
• کاهش ادرار
• دهان خشک

علت اسهال چیست؟

دفع مدفوع آبکی می‌تواند ناشی از عوامل مختلف از جمله ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها و غیره باشد. اما در اغلب موارد، علت اسهال عوامل ویروسی، به خصوص عفونت روده می‌باشد.

عوامل ویروسی اسهال به شدت مسری است و ممکن است از طریق تماس دست‌ها، مصرف خوراکی‌ها، سطوح آلوده و غیره منتقل گردد. ویروس ممکن است از طریق افرادی که هیچ گونه علائمی ندارند نیز منتقل شود. سایر عوامل ایجاد کننده این بیماری عبارتند از:

• عفونت توسط سایر ارگانیسم‌ها و سموم از پیش تشکیل شده
• خوردن غذاهایی که دستگاه گوارش را مختل می‌کند
• آلرژی و عدم تحمل برخی غذاها (بیماری سلیاک یا عدم تحمل لاکتوز): برخی از افراد با مصرف محصولات لبنی و شیرین کننده های مصنوعی دچار تهوع، اسهال، گرفتگی و گاز روده می شوند.این وضعیت معمولاً بعد از ۳۰ دقیقه الی ۲ ساعت پس از مصرف غذا در شما ایجاد می‌شود.
• داروها از جمله آنتی بیوتیک‌ها، داروهای فشار خون، داروهای سرطانی و آنتی اسیدها
• پرتو درمانی
• سوء جذب غذا (جذب ضعیف)

اسهالی که بطور مداوم وجود دارد، نشان دهنده بیماری مزمنی است که نیاز به درمان دارد. اگر بیشتر از ۳ روز به طول بیانجامد نیاز است برای بررسی وضعیت به پزشک مراجعه نمایید.

بیماری ها و عوامل ایجاد اسهال

1. سندرم روده تحریک پذیر: یک اختلال رایج است که سبب گرفتگی، نفخ، اسهال و ناراحتی کلی داخل شکم می‌شود. اغلب، تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی می‌تواند سندرم روده تحریک پذیر را کنترل کند.
2. بیماری التهابی روده: در این بیماری دستگاه گوارش آسیب می‌بیند و توانایی آن برای جذب و انتقال مواد مغذی به بدن کاهش می یابد.
3. بیماری سلیاک: بیماری سلیاک موجب می شود با مصرف گلوتن، سیستم ایمنی بدن به پوشش روده حمله کند. گلوتن پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو است. به غیر از این شرایط، روده توانایی جذب مواد مغذی را در طول زمان از دست می دهد.
4. دیابت: بیماری دیابت یا قند نوعی اختلال در سوخت و ساز بدن است که به علت عدم توانایی بدن در تولید هورمون انسولین ایجاد می گردد.
5. هیپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید: در این بیماری غده تیروئید بیشتر از نیاز هورمون تیروکسین را ترشح می‌کند.
6. بیماری آدیسون: این بیماری ناشی از کاهش هورمون ترشح شده از غدد فوق کلیوی ایجاد می گردد.
7. پانکراتیت مزمن: به التهاب پانکراس یا لوزالمعده پانکراتیت مزمن گفته می شود.

آیا اسهال خطرناک است؟

این بیماری به خودی خود نمی‌تواند خطرناک باشد، تنها مانع جذب مواد معدنی در بدن شده و در صورت تداوم آن ممکن است بدن را دهیدراته نماید، که این امر به خصوص در کودکان خطرناک و دردسرساز است. پس لازم است با مصرف کافی آب از این امر جلوگیری نمایید.

از علائم دهیدراته شدن می‌توانیم به از بین رفتن کشش طبیعی پوست بدن، خشک شدن دهان، نفس بدبو، سردرد، سرگیجه و غیره اشاره کنیم.

اگر اسهال کودکان در طی ۲۴ ساعت و در بزرگسالان در طی ۴۸ ساعت بهبود نیافت لازم است به پزشک مراجعه نمایید. (اسهال نوزادان باید جدی گرفته شود زیرا بدن آنها در برابر این اختلال آسیب پذیر تر است)

همچنین در صورتی که هر یک از علائم زیر را تجربه نمودید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

• احساس درد در شکم و یا رکتوم
• خون در مدفوع
• مدفوع سیاه و قیری رنگ
• تب
• علائم کم آبی بدن
• کاهش ادرار

این علائم می‌تواند نشانه‌ بیماری‌های جدی تر باشد که نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.

عوارض

همچنین اسهال مزمن می‌تواند باعث ایجاد برخی بیماری‌ها در ناحیه مقعد و رکتوم شود که شامل موارد زیر است:

• بواسیر یا هموروئید: این عارضه به معنی تورم عروق ناحیه مقعد است و به دلیل ایجاد فشار زیاد در رکتوم ایجاد می‌شود. برای آشنایی کامل با این بیماری و روش‎‌های درمان هموروئید به صفحه مربوطه مراجعه کنید.
• شقاق یا زخم مقعدی: اسهال مزمن معمولا با ایجاد خشکی زیاد در ناحیه مقعد باعث ایجاد زخم شده که به مرور زمان ممکن است بدتر شود و به شقاق مزمن تبدیل شود. برای آشنایی بیشتر با روش‌های درمان شقاق یا فیشر مقعدی می‌توانید به صفحه مربوطه مراجعه کنید.
• آسیب به عضلات اسفنکتر: اگر مدت طولانی اسهال داشته باشید، ممکن است انقباض عضلات اسفنکتر با مشکل مواجه شود و در دراز مدت دچار مشکل کنترل دفع شوید.

درمان اسهال کودکان

اسهال کودکان خردسال باید زودتر درمان شود، زیرا کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر کم آبی هستند. شما همچنین نمی‌توانید اسهال کودک را مانند بزرگسالان درمان کنید و استفاده از داروهای بدون نسخه می‌توانند در کودکان خردسال خطرناک باشند.

تمام درمان‌های اسهال در کودکان باید توسط پزشک تجویز شود زیرا مهم است که کودک خود را هیدراته نگه دارید. معمولا پزشک به شما کمک می‌کند تا بهترین راه را برای انجام این کار تعیین کنید، اما گزینه‌های رایج اغلب شامل موارد زیر است:

• شیر مادر
• نوشیدنی‌های الکترولیتی برای کودکان بزرگتر (این نوشیدنی برای نوزادان توصیه نمی‌شود)

بهترین گزینه برای هیدراته نگه داشتن کودک ممکن است با بالا رفتن سن کودک تغییر کند. همیشه قبل از دادن مایع جدید یا هر نوع درمانی به فرزندتان با پزشک خود مشورت کنید.

روشهای درمان اسهال

لازم است در صورت بروز این عارضه و برای درمان اسهال نکات زیر را رعایت نمایید:

• دستان خود را مرتباً بشویید.
• مصرف کافی آب را فراموش نکنید.
• از ظروف تمیز استفاده نمایید.
• دیگران نباید از ظروفی که شما در آن غذا خوردید، استفاده کنند.
• استراحت کنید.
• با تغذیه صحیح قوای از دست رفته بدن را جایگزین کنید.
• رعایت بهداشت و نظافت
• ترجیحاً تماس بدنی نداشته باشید زیرا احتمال انتقال ویروس وجود دارد.
• در صورت بروز علائم کم آبی بدن به پزشک مراجعه نمایید.

درمان خانگی و فوری

معمولاً این عارضه پس از طی ۴۸ ساعت بدون مصرف هیچ دارویی بهبود می‌یابد، تنها در صورت بروز بیماری لازم است از دهیدراته شدن یا کم آبی بدن پیشگیری نمایید.

همچنین از غذاهای با فیبر بالا، غذاهای تند، محصولات لبنی و غذاهای شناخته شده برای ایجاد گاز مانند لوبیا، کلم بروکلی و کلم بپرهیزید.

غذاهای مفید

می‌توانید از غذاهایی مثل گوشت بدون چربی، ماست، میوه‌ها، سبزیجات و کربوهیدرات‌های پیچیده مانند برنج، سیب زمینی و نان استفاده نمایید و در عوض مصرف خوراکی‌هایی مثل نوشیدنی حاوی کافئین و مقدار زیادی قند و غذاهای سرخ شده یا چرب را تا بهبودی کامل متوقف نمایید.

داروی ایهال

به منظور تسریع در روند درمان می‌توان از برخی از انواع قرص‌های اسهال شامل قرص لوپرامید، قرص دیفوکسیلات، دی سیکلومین، قرص بیسموت ساب سیترات استفاده کرد.

سایر داروها و قرصهای اسهال:

آنتی بیوتیک ها: ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است یک آنتی بیوتیک یا سایر داروها را برای درمان عفونت یا انگلی که باعث اسهال می‌شود، تجویز کند.
دارو برای یک بیماری خاص: اسهال می‌تواند نشانه ای از چندین بیماری دیگر باشد، از جمله سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، کولیت میکروسکوپی، یا رشد بیش از حد باکتری. زمانی که علت اسهال مشخص شد، معمولاً می‌توان آن را کنترل کرد.
پروبیوتیک‌ها (گروهی از باکتری‌های خوب): پروبیوتیک‌ها گاهی اوقات برای ایجاد مجدد یک بیوم سالم برای مبارزه با اسهال استفاده می‌شوند. همیشه قبل از شروع پروبیوتیک یا هر نوع مکملی با پزشک خود صحبت کنید.