آبسه مقعدی وضعیتی دردناک و آزاردهنده است و به تجمع عفونت در زیر پوست اطراف مقعد گفته می‌شود. آبسه مقعدی یا آبسه پری آنال، متداول‌ترین نوع این عارضه است که در نتیجه عفونی شدن غدد کوچک در اطراف مقعد شکل می‌گیرد. این عارضه به شکل برجستگی قرمز رنگی مشاهده می‌شود که معمولاً لمس آن دردناک است. آبسه‌های مقعدی که در بافت‌های عمیق تر قرار دارند کمتر شایع هستند و به ندرت مشاهده می‌شوند.
در ابتدا ممکن است شما این عارضه را با جوش مقعد اشتباه بگیرید و درمان‌های خودسرانه انجام دهید، اما به خاطر داشته باشید در بیش از ۹۰ درصد موارد، آبسه مقعد بدون تخلیه عفونت توسط پزشک، قابل درمان نیست.
حدود ۵۰٪ بیماران مبتلا به آبسه مقعدی به عارضه‌ای به نام فیستول مبتلا می‌شوند. فیستول یک تونل کوچک است که بین محل آبسه و پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شود. در ادامه به بررسی بیشتر این بیماری و نحوه درمان آن می‌پردازیم:
علت آبسه مقعد
این بیماری در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود، اما علت شایع آن قارچ‌ها و باکتری‌هایی هستند که در ناحیه مقعد تجمع پیدا می‌کنند. خصوصا افرادی که رابطه مقعدی محافظت نشده و سابقه بیماری‌های جنسی دارند، بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند. سه دلیل مهم برای ایجاد این عارضه عبارتند از:
- شقاق مقعدی (بریدگی عمیق در مقعد) که درمان نشده و عفونت کرده
- عفونت‌های مقاربتی یا بیماری‌های آمیزشی
- انسداد غدد مقعدی
علائم آبسه مقعدی
اگر علائم زیر را دارید، ممکن است به آبسه مقعد دچار شده باشید:
- احساس درد به خصوص اگر هنگام نشستن ضربان دار شده یا تشدید شود
- تحریک پذیری پوست در اطراف مقعد، از جمله تورم، قرمزی و حساسیت
- ترشح چرک و عفونت
- خستگی، تب، تعریق شبانه و لرز که به ندرت اتفاق می‌افتد. ولی اگر این علائم وجود داشته باشند، به این معنی است که عفونت شدیدی در محل آبسه ایجاد شده است.
- یبوست یا تخلیه روده با درد شدید
چه افرادی در معرض آبسه مقعدی قرار دارند؟
همچنین افراد با شرایط زیر بیشتر در معرض ابتلا به آبسه مقعدی هستند:
- افراد مبتلا به بیماری التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو
- بیماران دیابتی
- بیماران مبتلا به دیورتیکولیت
- افراد مبتلا به بیماری التهابی لگن
- افرادی که با شرکای جنسی مختلف رابطه برقرار می‌کنند.
- افراد تحت شیمی درمانی
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند (مانند HIV/AIDS)
- این بیماری مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- این عارضه ممکن است در نوزادان و کودکان نوپا هم ایجاد شود.
نحوه تشخیص آبسه مقعد
معمولاً در درجات اول بیماری با معاینه بالینی مشخص می‌شود، اما برای پیدا کردن علت اصلی این عارضه و بیماری زمینه‌ای مثل عفونت‌های مقاربتی یا بیماری‌های التهابی پزشک انجام سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI را نیز توصیه می‌کند.
گاهی نیاز به انجام پروکتوسیگموئیدوسکوپی نیز می‌باشد. این آزمایشی است که در آن یک لوله منعطف با یک نور و یک دوربین در مقعد قرار داده می‌شود تا پزشک ناحیه مورد نظر را مشاهده کند.
در طول معاینه پزشک شما می‌خواهد بررسی کند که آیا توده ایجاد شده آبسه است یا هموروئید؟ معمولاً می توان این دو وضعیت را به دلیل شباهت علائم با یکدیگر اشتباه گرفت.
در آبسه، درد با گذشت زمان بدتر می‌شود و ممکن است علائم عمومی عفونت وجود داشته باشد که معمولاً با هموروئید تجربه نمی‌کنید، مانند تب و لرز شبانه.
مرتبط: هموروئید چیست؟
رابطه آبسه و فیستول مقعد
شایع‌ترین عارضه‌ای که ممکن است بعد از آبسه ایجاد شود، فیستول مقعدی است. این عارضه به اتصال غیر طبیعی دو بخش از بدن گفته می‌شود، که علت آن عفونت طولانی مدت و درمان نشده است.
ممکن است فیستول قبل یا بعد از تخلیه آبسه شکل گیرد. تجربه نشان داده اغلب چهار تا شش هفته پس از تخلیه آبسه، فیستول شکل می‌گیرد. گاهی اوقات ممکن است فیستول تا چند ماه یا حتی سال‌ها بعد اتفاق بیفتد.
فیستول باید با کمک روش‌های جراحی درمان شود، امروزه علم به کمک بیماران آمده و جراحی فیستول با لیزر، جایگزین جراحی سنتی آن شده است. با لیزر بیمار نه تنها درد و یا خونریزی را احساس نمی‌کند، بلکه میتواند برای همیشه و در سریع‌ترین زمان ممکن از شر این عارضه خلاص شود.
نحوه پیشگیری از آبسه
احتمال پیشگیری ۱۰۰ درصدی از این بیماری وجود ندارد. اما رعایت نکات زیر میتواند خطر ابتلا به این بیماری را تا حد زیادی کاهش دهد.
- با مدیریت دیابت، بیماری‌های مقاربتی و سایر عوامل خطر، ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
- اگر به بیماری التهابی روده مانند کرون مبتلا هستید، معمولاً به داروهایی برای جلوگیری از مشکلات آنورکتال مانند آبسه نیاز است.
- استفاده از کاندوم حین مقاربت برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های جنسی هم امری مهم است.
- رعایت بهداشت در نوزادان و تعویض منظم پوشک هم میتواند از ایجاد باکتری در تشکیل آبسه پیشگیری کند.
- همچنین درمان به موقع بیماری‌های شقاق و هموروئید و پیشگیری از ایجاد عفونت در آن‌ها تا حد زیادی از ابتلا به آبسه‌های مقعدی جلوگیری می‌کند.
درمان آبسه مقعدی
در موارد محدودی شاید آبسه‌هایی که تازه ایجاد شدند با مصرف داروهای آنتی بیوتیک درمان شوند. اما درمان قطعی آبسه‌ای که عفونت آن پیشرفت کرده، بدون جراحی و تخلیه عفونت ممکن نیست.
تخلیه آبسه با جراحی
تخلیه سریع آبسه با جراحی به خصوص قبل از فوران چرک و عفونت آن بسیار مهم است. آبسه‌های مقعدی سطحی را می‌توان در مطب پزشک با استفاده از بی حس کننده موضعی تخلیه کرد. جراحی آبسه بزرگ یا عمیق‌تر مقعد باید در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام شود.
بعد از تخلیه عفونت، برای بیشتر افراد داروهایی برای تسکین درد تجویز می‌شود. مصرف داروهای آنتی بیوتیک نیز برای جلوگیری از تشدید مجدد عفونت الزامی است. اگر پزشک مصرف آنتی بیوتیک را تجویز کرد، دوره دارویی خود را برای جلوگیری از عود بیماری کامل کنید.
درمان آبسه مقعدی با لیزر
اگر به هر دلیلی از جراحی هراس دارید، می‌توانید از روش لیزر آبسه برای درمان این عارضه کمک بگیرید. درمان آبسه با لیزر نتایج قطعی و مطمئن‌تری از جراحی داشته و با بی حسی موضعی و در کمترین زمان انجام می‌شود.
در این روش بیمار درد و خونریزی بسیار کمتری نسبت به روش جراحی را تجربه می‌کند و دوران نقاهت بعد از لیزر هم کوتاه‌تر از جراحی است.
درمان خانگی آبسه مقعد
از تخلیه آبسه در منزل و در شرایط غیر بهداشتی به شدت پرهیز کنید. این کار نه تنها به درمان بیماری کمک نمی‌کند، بلکه با عدم تخلیه کامل عفونت، میتواند موجب تشدید بیماری و یا ایجاد فیستول شود.
به نقل از سایت www.medicalnewstoday.com پس از جراحی ابسه مقعد، افراد می‌توانند اقداماتی را برای به حداکثر رساندن بهبودی خود در خانه انجام دهند. بسیاری از افرادی که پس از جراحی آبسه بهبود می‌یابند نکات زیر را رعایت می‌کنند:
- نشستن در وان آب گرم (حمام سیتز) نیز میتواند در تسکین علائم شما بعد از جراحی موثر باشد. اگر فرد به یبوست دچار شود، مصرف نرم کننده های مدفوع برای کاهش ناراحتی و درد هنگام تخلیه روده نیز توصیه می‌شود.
- اجتناب از یبوست یکی دیگر از گام‌های مهم منبع مورد اعتماد برای به حداقل رساندن ناراحتی در حین بهبودی است. افراد می‌توانند عملکرد سالم روده را با موارد زیر تقویت کنند:
- نوشیدن آب فراوان
- خوردن غذاهای پرفیبر
- اجتناب از غذاهای فرآوری شده
- نرم کننده‌های مدفوع را امتحان کنید
احتمال اینکه آبسه مقعدی مجدداً عفونت کند وجود دارد، بنابراین توصیه‌های پزشک را جدی بگیرید.
دیدگاه بگذارید