داروهای ملین و گیاهی برای رفع فوری یبوست; نحوه مصرف و عوارض

یبوست عبارت است از حرکات سخت و خشک روده (مدفوع) که به ندرت یا به سختی دفع شود. شایع ترین علل این عارضه عبارتند از کمبود فیبر در رژیم غذایی روزانه، کمبود مایعات و عدم ورزش. انواع مختلفی از داروی یبوست و ملین‌ها در بازار موجود است، اما قبل از مصرف دارو بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید.

هر یک از این ملین‌ها می‌تواند اثرات متفاوتی بر بدن فرد داشته باشد. همچنین ممکن است اثربخشی داروهای یبوست از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در ادامه به بررسی انواع مختلف ملین‌ها، نحوه عملکرد و عوارض جانبی احتمالی آنها می‌پردازیم:

ملین چیست؟

ملین‌ها داروهای گیاهی و شیمیایی هستند که اغلب برای درمان یبوست و تخلیه روده‌ها تجویز می‌شوند. اگر تغییرات سبک زندگی مانند افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی، نوشیدن مقدار زیادی مایعات و ورزش منظم کمکی نکرده باشد، از آنها برای درمان  یبوست استفاده می‌شود. دارو‌های ملین در داروخانه‌ها موجود است و برخی از آن‌ها را می‌توانید بدون نسخه تهیه کنید.

انواع ملین‌ها

ملین‌ها در انواع گوناگون در دسترس هستند و هر یک عملکرد متفاوتی دارند، به همین دلیل توصیه می‌کنیم قبل از استفاده خودسرانه از آن‌ها با پزشک مشورت کنید. انواع ملین عبارتند از:

• ملین‌های حجیم ساز: این ملین‌ها فیبر «محلول» را به مدفوع اضافه می‌کنند که مدفوع آب بیشتری جذب کند. در نتیجه حجم مدفوع افزایش می‌یابد و به تحریک روده برای انقباض کمک می‌کند. بنابراین روده مدفوع را به بیرون حرکت می‌دهد. مسهل‌های حجیم ساز به طور کلی بی خطرترین نوع ملین هستند.
• ملین های اسمزی: مانند لاکتولوز و پلی اتیلن گلیکول که مدفوع شما را نرم می‌کند و با افزایش مقدار آب در روده، دفع آن را آسان می‌کند.
• ملین های محرک: مانند بیزاکودیل، سنا و پیکوسولفات سدیم، که با تحریک اعصاب عضلاتی که دستگاه گوارش را کنترل می‌کنند، حرکت روده‌ها را تسریع می‌کنند.
• ملین‌های نرم‌کننده مدفوع: مانند روغن آراشیس و سدیم دوکوزات که باعث افزایش محتوای مایع مدفوع سفت و خشک می‌شود و دفع آنها را آسان‌تر می‌کند.

همچنین تعدادی ملین جایگزین وجود دارد که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند، از جمله محلول‌های پاک کننده روده، آنتاگونیست های گیرنده مواد افیونی محیطی، لیناکلوتید و پروکالوپراید.

ملین‌های گیاهی برای رفع یبوست

در ادامه چند ملین‌ گیاهی برای رفع فوری یبوست را معرفی می‌کنیم:

چای سنا

برگ سنا، میوه و غلاف آن به شکل چای به عنوان یک ملین طبیعی قرن‌هاست که استفاده می‌شود. چای سنا به عنوان یک ملین بدون نسخه توسط FDA تایید شده است.

چگونه می تواند کمک کند؟ سنا در آزمایشات کنترل شده نشان داده است که مدفوع را نرم می‌کند و در عین حال دفعات مدفوع را نیز افزایش می‌دهد.

چه مدت طول می‌کشد تا ملین سنا اثر کند؟ به طور متوسط ​​بین شش تا ۱۲ ساعت طول می‌کشد. توصیه رایج این است که قبل از خواب چای سنا میل کنید تا صبح روز بعد یبوست را تسکین دهید.

شایع ترین عوارض جانبی بالقوه ناراحتی های گوارشی است، اما اغلب می توان با مصرف نکردن بیش از دوز توصیه شده و عدم استفاده بیش از یک هفته، از این عوارض جلوگیری کرد.

غذاهای پروبیوتیک

پروبیوتیک‌ها “باکتری‌های خوب” در روده شما هستند که می‌توانند انواع مختلف “باکتری های بد” را متعادل کنند. آنها به ایجاد یک محیط سالم در “میکرو فلور” روده کمک می‌کنند و می‌توانند شما را از شر مشکلات گوارشی، از جمله یبوست یا اسهال خلاص کنند. غذاهای پروبیوتیک شامل کفیر، کومبوچا، کلم ترش، کیمچی و ماست پروبیوتیک است.

آلوئه ورا

بهترین ملین که سریع اثر می‌کند چیست؟ برخی می‌گویند آلوئه ورا که یکی از قدیمی ترین ملین‌های طبیعی است که مملو از آنزیم‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و الکترولیت‌هایی است که به نرم شدن مدفوع و بهبود روده کمک می‌کند. 

لاتکس آلوئه ورا همچنین دارای اجزای ضد التهابی است که تورم را کاهش داده و عملکرد اندام‌های گوارشی را بهبود می‌بخشد و اجابت مزاج را آسان‌تر می‌کند. برای یبوست، روزانه ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم آلوئه ورا مصرف کنید.

آب آلو

ما نمی‌توانیم این فهرست را بدون این کلاسیک قدیمی در نظر بگیریم. آب آلو از دیرباز به عنوان یک مبارزه موثر در برابر یبوست به ویژه در افراد مسن شناخته می‌شود. حداقل یکی از دلایل این بهبود شامل فیبر موجود در آب آلو است. این فیبر نامحلول به باکتری‌های سالم در سیستم گوارش شما که مسئول سلامت گوارش هستند، سوخت می‌دهد.

 دانه چیا

یکی از  فواید دانه چیا توانایی آن در جذب آب در دستگاه گوارش است و بنابراین به عنوان یک ملین طبیعی عمل می‌کند. دانه‌های چیا در هر وعده ۱۰ گرم فیبر دارند. آنها با مایع ترکیب می‌شوند و یک ماده ژلاتینی تشکیل می‌دهند که به راحتی در روده شما حرکت می‌کند.

به عنوان یک راه عالی برای افزایش فیبر در رژیم غذایی، دانه‌های چیا متورم می‌شوند و در دستگاه گوارش منبسط شده و مایعات را جذب می‌کنند. هنگامی که مصرف مایعات خود را نیز افزایش دهید، آنها برای یبوست بهترین هستند و به آنها کمک می کند تا به راحتی در روده حرکت کنند.

بین یک تا سه قاشق غذاخوری در روز مصرف کنید. برای دریافت بیشترین مواد مغذی از غذا و برای به حداکثر رساندن فواید بالقوه دانه چیا، سعی کنید قبل از افزودن به یک دستور پخت یا اسموتی، آنها را خیس کنید. 

دانه کتان

بذر کتان منبع عالی فیبر است که حجم مدفوع شما را افزایش می‌دهد و به عبور آن از روده کمک می‌کند. آنها حدود ۳ گرم فیبر در هر قاشق غذاخوری ارائه می‌دهند. بر اساس مطالعات دانه کتان هم برای درمان یبوست و هم اسهال عمل می‌کند.

برای بهره‌مندی از بیشترین فواید سلامتی، متخصصان معمولا دانه کتان آسیاب شده را به جای دانه کتان کامل توصیه می‌کنند. ۲-۳ قاشق غذاخوری در روز مصرف کنید.

فقط به یاد داشته باشید که هر زمان که مقدار زیادی فیبر می‌خورید، مطمئن شوید که مقدار زیادی آب نیز می‌نوشید. زیرا مقدار زیاد فیبر بدون مایعات آبرسان کافی در واقع می‌تواند باعث مشکلات بیشتر در حمام شود!

نحوه مصرف ملین‌ها

نحوه مصرف داروهای ملین به شکلی که دارد بستگی دارد، آنها معمولاً به شرح زیر در دسترس هستند:

• قرص یا کپسول‌هایی که می‌بلعید
• ساشه‌های پودری که بعد از ترکیب با آب باید میل کنید
• شیاف، کپسولی که در داخل رکتوم قرار می‌دهید
• مایعات یا ژل‌هایی که در رکتوم استفاده می‌شوند

برخی از ملین‌ها نیز برای مصرف در ساعات خاصی از روز طراحی شده‌اند، مانند اول صبح یا آخر شب.

در حین مصرف ملین‌های حجیم ساز یا اسمزی، بسیار مهم است که با نوشیدن مایعات زیاد هیدراته بمانید. به این علت که ملین‌ها می‌توانند باعث کم آبی بدن شوند. هرگز بیش از دوز توصیه شده ملین مصرف نکنید زیرا این می‌تواند مضر باشد و عوارض جانبی دردسرساز ایجاد کند.

چه مدت باید از دارو‌های ملین استفاده کرد؟

در حالت ایده آل، داروهای ملین فقط باید در مواقع اضطراری و برای مدت کوتاهی استفاده شوند. هنگامی که یبوست شما بهبود یافت، مصرف ملین را متوقف کنید.

پس از مصرف یک ملین، برای کمک به جلوگیری از بازگشت یبوست، می‌توانید تغییرات خاصی در سبک زندگی خود ایجاد کنید، مانند نوشیدن آب زیاد، ورزش منظم و گنجاندن فیبر بیشتر در رژیم غذایی خود. این نوع اقدامات روش بهتری برای پیشگیری از یبوست نسبت به استفاده بیش از حد از ملین‌ها است.

اگر با وجود ایجاد تغییرات مناسب در سبک زندگی اغلب یبوست دارید، یا اگر یبوست شما پس از مصرف ملین بیش از یک هفته بهبود نیافته است، برای مشاوره به پزشک عمومی مراجعه کنید. در برخی موارد، ممکن است برای شما یک ملین تجویز شود تا به طور منظم از آن استفاده کنید، اما این باید همیشه تحت نظارت پزشک عمومی یا متخصص بیماری‌های گوارشی باشد.

عوارض جانبی و موارد منع مصرف

مانند بسیاری از داروها، ملین‌ها نیز می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. آنها معمولاً خفیف هستند و پس از قطع مصرف دارو باید از بین بروند. عوارض جانبی داروهای ملین که ممکن است تجربه کنید به داروهای خاصی که مصرف می‌کنید وابسته است. اما عوارض جانبی بیشتر ملین‌ها عبارتند از:

• نفخ و گاز معده
• گرفتگی دردناک شکم
• احساس بیماری
• کم آبی بدن که باعث می شود احساس سبکی سر، سردرد و ادرار تیره تر از حد معمول داشته باشید

اگر در حین مصرف ملین‌ها هر گونه عارضه جانبی مداوم را تجربه کردید، برای مشاوره با پزشک عمومی خود تماس بگیرید.

استفاده بیش از حد یا طولانی مدت از ملین‌ها همچنین می‌تواند باعث اسهال ، انسداد روده (که در آن روده توسط مدفوع خشک و بزرگ مسدود می‌شود) و سطوح نامتعادل املاح و مواد معدنی در بدن شما ایجاد کند. در صورت داشتن موارد زیر از ملین ها استفاده نکنید:

• یک روده سوراخ شده
• آلرژی
• فنیل کتونوری
• یک انسداد در سیستم گوارش شما

قبل از مصرف ملین‌ها با پزشک خود مشورت کنید اگر:

• مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
• کولوستومی یا ایلئوستومی داشته باشید
• سابقه بیماری کبدی یا کلیوی
• باردار هستید، برای بچه دار شدن تلاش می‌کنید، یا در حال شیردهی هستید
• دیابت دارید (برخی ملین ها می توانند قند خون را افزایش دهند)
• در بلع مشکل دارند
• عدم تحمل لاکتوز (برخی ملین ها حاوی لاکتوز هستند)

کودکان

همیشه قبل از دادن ملین به کودک یا کودک خود با پزشک عمومی یا داروساز خود مشورت کنید.

• مصرف ملین برای نوزادانی که از شیر گرفته نشده‌اند توصیه نمی‌شود.
• اگر کودک از شیر گرفته نشده شما یبوست دارد، سعی کنید در بین شیر خوردن آب اضافی بدهید. ماساژ آرام شکم آنها و حرکت دادن پاهای آنها در یک حرکت دوچرخه سواری نیز ممکن است کمک کند.
• کودکانی که غذاهای جامد می‌خورند ممکن است بتوانند از ملین‌ها استفاده کنند، اما ابتدا مطمئن شوید که مقدار زیادی آب یا آب میوه رقیق می‌نوشند و میزان فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهند.
• اگر هنوز یبوست دارند، پزشک عمومی یا داروساز شما ممکن است یک ملین توصیه کند.

گزینه‌های جایگزین

درمان یبوست بدون استفاده از ملین‌ها نیز امکان پذیر است. قبل از امتحان ملین‌ها، ممکن است به ایجاد تعدادی از تغییرات در سبک زندگی کمک کنید، مانند:

• افزایش مصرف روزانه فیبر: شما باید حدود ۳۰ گرم فیبر در روز بخورید. غذاهای پر فیبر شامل میوه، سبزیجات و غلات هستند.
• افزودن مواد حجیم‌کننده مانند سبوس گندم به رژیم غذایی‌تان به نرم‌تر شدن مدفوع و دفع راحت‌تر کمک می‌کنند، اگرچه سبوس و فیبر گاهی اوقات نفخ را بدتر می‌کنند.
• نوشیدن آب فراوان
• ورزش منظم

برای یبوست مزمن چه دارویی تجویز می‌شود؟

پزشکان معمولاً برای یبوست ناشی از مواد افیونی، ملین‌های محرک تجویز می‌کنند. همچنین ممکن است از فرد بخواهند که ملین‌های اسمزی را روزانه مصرف کند.

• آگونیست‌های سروتونین، مانند پروکالوپراید (Motegrity)
• مواد ترشح کننده، مانند لیناکلوتید (Linzess)
• عوامل اسمزی
• عوامل اصلاح کننده اسید صفراوی، مانند elobixibat

سوالات متداول